جمعیت روحانیون سنتی ایران معاصر منادی دینداری در پرتو آزادی-جمعیت رسام
19 Apr 2024 ---- جمعه ۳۱ فروردین ۰۳ ---- ٩ شوال ١٤٤٥
Skip Navigation Links
جستجو
خبرنگاری، شغلی پر خطر

تاريخ انتشار : 6/30/2015
Share |



مجید خیامی
ویژۀ رسام
در دنیای کنونی قدرت در دست رسانه ها و خبرهایی است که روی خروجی آن ها منتشر می شود. پدید آورنده این خبرها، خبرنگارها، نه تنها در زمان کار با بحث خبر درگیر هستند بلکه می توان گفت حرفه آنها ریشه در زندگی های شخصیشان دوانده و بسیاری از مواقع جان و مال آن ها را نیز نشانه گرفته است. خبرنگاران همیشه در تلاش هستند تا پل ارتباطی میان دولتها و ملتها باشند. شغل خبرنگاری چالش برانگیز است و بیشتر مشکلات از سوی دولتها ایجاد می شود. در ایران خبرنگاران با مشکلات مضاعفی به دلیل ساخت نسبتاً بسته قدرت روبرو هستند که امروزه کمتر کسی از آن ها بی اطلاع هست.
سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش «بیلان خشونت علیه روزنامه‌نگاران در سال ٢٠١۴» از ایران با 27 روزنامه‌نگار زندانی، به عنوان «سومین زندان بزرگ روزنامه‌نگاران جهان» یاد کرده است. چین با ۳۳ روزنامه‌نگار زندانی و اریتره با ۲۸ روزنامه‌نگار، به ترتیب اولین و دومین زندان بزرگ روزنامه‌نگاران جهان در سال ۲۰۱۴ هستند. مصر و سوریه نیز مقام‌های چهارم و پنجم را بخود اختصاص داده اند. البته با در نظر گرفتن نسبت جمعیت ایران و چین، می توان ایران را بزرگترین زندان روزنامه نگاران در جهان دانست. اطلاق عنوان سومین  زندان بزرگ روزنامه‌نگاران جهان  به ایران، در حالی صورت می‌گیرد که در مهر ماه سال گذشته، حسن روحانی در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان، وجود روزنامه‌نگاران ایرانی در زندان را تکذیب کرده و گفته بود این افراد به دلیل اتهام‌هایی جدا از کار اطلاع‌رسانی، در زندان هستند و کسی به دلیل «خبررسانی» بازداشت و محکوم نشده است.
الهام امین‌زاده معاون حقوقی ریاست جمهوری نیز دو هفته پس از آن، انکار بازداشت روزنامه‌نگاران به دلیل کار روزنامه‌نگاری را تکرار کرد. امین‌زاده در پاسخ به پرسشی توسط خبرنگار یکی از خبرگزاری‌های داخلی در این باره گفت: «من به صورت کلی می‌توانم پاسخ دهم و چیز جزیی در این زمینه نمی‌توانم بگویم، یعنی چیزی نداریم که بگوییم. فقط می‌توانم بگویم که هیچ روزنامه‌نگاری در کشور به دلیل روزنامه‌نگاری دستگیر نشده است». اگر به آمار روزنامه نگاران زندانی، فعالین اینترنتی و وبلاگ نویسان و سایر فعالین در زمینه اطلاع رسانی، که دستگیر، محاکمه و زندانی شده اند را بیافزاییم، وضعیت بسیار وخیم تری را شاهد خواهیم بود. آنگونه که گزارشگران بدون مرز در گزارش سال ۲۰۱۵ خود، ايران را از نظر آزادی رسانه‌ها در ميان ۱۸۰ کشور جهان، در رده ۱۷۳ جای داده است. در اين فهرست تنها هفت کشور سودان، ويتنام، چين، سوريه، ترکمنستان، کره شمالی و اريتره، در حوزه آزادی رسانه‌ها در وضعيتی بدتر از ايران طبقه‌بندی شده‌اند. ايران در گزارش سال ۲۰۱۴ گزارشگران بدون مرز نيز در همين رتبه ۱۷۳ قرار داشت. هرچند وضعیت آزادی رسانه ها و امنیت خبرنگاران هیچ زمانی در تاریخ ایران جایگاه مناسبی نداشته است اما این وضعیت از بعد از انقلاب و به خصوص از سال 2003 به بعد مرتباً در حال سقوط بوده است. 
وضعیت بغرنج رسانه ها و آزار و اذیت خبرنگاران و روزنامه نگاران در طی سالهای پس از انقلاب تنها محدود به خبرنگاران ایرانی و رسانه های داخلی نبوده و خبرنگاران خارجی زیادی با انواع اتهامات از جمله "جاسوسی" مدتی را در زندان‌های جمهوری اسلامی سپری کردند و یکی از آنان (زهرا کاظمی)، جان خود را در زندان از دست داد. همچنین بعد از انتخابات مناقشه انگیز سال 88 این فشارها به حدی افزایش یافت که تعداد بسیار زیادی از خبرنگاران دستگیر و زندانی شدند و بسیاری هم مجبور به ترک کشور گردیدند. این فشارها که عمدتاً از سوی سپاه پاسداران، وزارت اطلاعات، قوه قضاییه و دیگر ارگانهای سرکوب اعمال می شود در راستای سانسور و کانالیزه کردن جریان اطلاع رسانی در کشور است تا جلوی نشر هرگونه اخباری که باب میل حاکمیت نیست گرفته شود. 
کار خبری و فعالین این عرصه در ایران به مانند عرصه سیاست به دو صورت کلی اصولگرا و اصلاح طلب تقسیم می شوند که در رسانه های اصلاح طلب، همیشه آزادی بیشتری برای فعالیت وجود دارد و میدان برای تولید مطالب انتقادی بیشتر فراهم است. روزنامه نگاران شاغل در آنها از درآمد نسبتاً کمتری برخوردارند و مجبورند که مشکلات مالی را همیشه تحمل کنند. امکانات فنی و تکنیکی این رسانه ها هم بسیار محدود است. ازسوی دیگر نبود امنیت شغلی و ترس از بسته شدن رسانه همیشه همراه خبرنگاران این رسانه هاست. اما فعالیت در رسانه های اصولگرا متفاوت است و خبرنگاران شاغل در این رسانه ها از امنیت شغلی بالایی برخوردارند و خطر توقیف و برخورد با رسانه و خبرنگار وجود ندارد. از آنجا که رسانه های اصولگرا به امکانات مالی دولتی و حکومتی متصل هستند، شاغلان در آنها حقوق و مزایای بیشتری دارند.
اما مشکل بزرگ کار کردن برای رسانه های حکومتی، کنترل دائمی روزنامه نگار و نوعی برنامه ریزی ماشینی او برای ایفای نقش در قالب یک مدافع تمام قد جریان غالب اصولگرا است. اغلب این رسانه ها از نوعی الگوی کلیشه ای پیروی می کنند که آنها و روزنامه نگاراشان را ملزم به پایبندی به یک قانون نانوشته می کند: "من برده ی رسانه ام هستم". حتی اگر گرایش سیاسی یک روزنامه نگار شاغل در یک خبرگزاری اصولگرا با خط فکری مدیران و سردبیران آن خبرگزاری متفاوت باشد، او حق ابراز عقیده خود را ندارد. او فقط به یک دلیل آنجاست. این که به ساز آن رسانه برقصد. او باید تریبون و سخنگوی جریانی باشد که خبرگزاری به آن وابسته است. البته ناگفته نماند که هستند بسیاری از خبرنگاران که وابسته گرایش های سیاسی چنین رسانه هایی اند و حتی گاهی بعضاً از رسانه خود نیز تندروانه تر رفتار می کنند. بعضی از آنها صرفاً برای امرار معاش آنجا هستند و هیچ هدفی برای اطلاع رسانی که وظیفه اصلی یک خبرنگار است، ندارند. عرصه آزادی عمل برای خبرنگاران این رسانه ها به حداقل و گاهی نزدیک به صفر می رسد زیرا که مطلب و یا عکس قبل از انتشار به شدت کنترل و ممیزی می شود و بسیاری اوقات مطلب حذف و به طور کامل سانسور می شود به طوری که در برخی اوقات مطلب منتشر شده با هدف خبرنگار تولید کننده آن، فاصله زیادی دارد. این کنترل ها فشارهای روانی زیادی به افراد حرفه ای وارد می کند که حتی گاهی باعث می شود تا آنها رسانه و یا کشور خود را ترک کنند.
فشارهای حکومتی البته تنها مختص رسانه ها ومطبوعات سیاسی واجتماعی نبوده ونیست. رسانه های مذهبی مستقل علیرغم آنکه بعضاً به تبلیغ مذهب تشیع می پردازند، بدلیل استقلال وعدم تبلیغ ایدئولوژی ولایت مطلقۀ فقیه در معرض انواع فشارها ومحدودیت های قرار می گیرند. حمله به دفاتر تولید برنامۀ شبکه های مستقل شیعه از جمله شبکۀ تلویزیونی امام حسین علیه السلام در تابستان سال گذشته ودستگیری کارکنان ومصادرۀ اموال این شبکه های تلویزیونی از مهمترین نمونه های این دست اعمال فشارها به شمار می روند.
وضعیت امروز رسانه های ایران به گونه است که پوشش خبری مستقل از بسیاری رخدادها برای رسانه‌های چاپی و آنلاین به شدت کنترل و هر گونه انتقاد از سیاست خارجی حکومت در این باره سرکوب می‌شود. انرژی هسته ای، وضعیت حقوق بشر، اخبار زندانیان سیاسی و عقیدتی، اطلاع رسانی شفاف در خصوص اختلاسها و فسادهای صورت گرفته و حتی اخبار محیط زیست و مسائل اجتماعی نیز کاملاً یک سویه و تحت کنترل منتشر می گردد. در این میان بیشترین حجم فعالیت و اطلاع رسانی از اخبار ممنوعه توسط سایتهای اینترنتی و خبرنگاران مقیم خارج از کشور که کانالهای ارتباطی با داخل دارند، صورت می گیرد. هرچند که جمهوری اسلامی با تمامی محدودیتهای ایجاد کرده برای خبرنگاران و رسانه ها سعی در کنترل اخبار دارد و با وجود گسترش تکنولوژی های ارتباطی و فراگیری آنها، چنین اقداماتی بی حاصل است اما طبیعی است که بعضاً اخبار با تاخیر و یا به صورت ناقص منتشر می گردد. ولی با وجود همه مشکلات، خبرنگاران وظیفه ی خطیری به دوش می کشند که اهمیت نقش آنها را دوچندان می کند.  

* مقالات ومصاحبه های مندرج در سایت لزوماً دیدگاه رسام نیستند.

برچسبها:



درج نظرات
نام : 
آدرس ایمیل : 
متن پیام : 
 
رسام اخبار
رسام نظر سنجی
رسام مناسبتها
رسام فید RSS
رسام دعوت به همکاری
رسام رسام در شبکه های اجتماعی


راه اندازی سایت: فوریه 2011

کلیه حقوق این سایت متعلق به رسام می باشد.