مصطفی رهبر
شاید بیشتر از مردم لیبی که این روزها رهایی از چهاردهه دیکتاتوری سنگین وسیاه را جشن می گیرند، مردم کشورهایی خوشحال هستند، که دررفتن دیکتاتور لیبی اراده وعزم دوباره ای برباز ایستادن برسر آرمانهایشان می یابند وامید دوباره ای درآنان دمیده می شود. گذشته از اینکه سقوط وسرنگونی ظالمان ومستبدان سنت گریز ناپذیر الهی است، ودراین راه مردمان عامل تحقق این وعدۀ الهی هستند، اما آنچه می تواند این شادی امروز را به اندوه وافسوس فردا بدل کند وشادی بیم آلودی دست کم برای بخشی ازما ایرانیان بهمراه آورده است، ندانستن خواسته هاست. فهم این مطلب برای ما ایرانیان که سی ودو سال است تاوان ندانستن خواسته هایمان واعتقاد جزمی به برحق بودن نخواسته یمان را می پردازیم، چندان دشوار نیست. مانیز درگذشته ای نه چندان دور مردمانی انقلابی بودیم وشاد وسرمست ازسرنگونی ورفتن یک دیکتاتور. می دانستیم شاه نمی خواهیم اما نمی دانستیم چه می خواهیم. برای خیلی هایمان هم وظیفه تاهمین جا بود وبس وازاین به بعدش را باید به دستهایی امین می سپردیم تا همه چیزمان را مجانی کنند!!
وامروز هزینۀ  نداشتن درک وتصور درست از آینده وچشم انداز پیش رو درآن روزها را می پردازیم. ازآفت جنبشهای مردمی آن روزگار رهبرمحوری وکاریزما سازی بود، آنچه به نظر می رسد خوشختانه انقلابهای امروز فاقد آن هستند وازاین دیدگاه باید امیدوار بود که احتمال ظهور وبروز یک دیکتاتور دیگر دست کم درکوتاه مدت دراین کشورها بسیار اندک باشد.
آنچه در دراز مدت می تواند به بازتولید استبداد دراین کشورها منتهس شود،عدم وجود تصور صحیح از وضعیت مطلوب نظام آیندۀ کشور وعدم توافق بر اصول اولیه فعالیت سیاسی دراین کشورهای اتقلاب زده، وحاکم شدن فضای هرج ومرج ومبارزات سیاسی بی هدف،است که بتدریج سرخوردگی ویأس عمومی درکشورهای رهایی یافته را دامن خواهد زد. درشرایطی که دولتهای جدید وحکام تازه نتوانند پاسخگوی نیازها ومطالبات مردم باشند ونظام سیاسی نیز به دلیل ناکارآمدی احزاب سیاسی عملاً توفیقی درتثبیت واستقرار امنیت وآرامش درکشور کسب ننمایند، درچنین شرایطی کشورهای انقلاب زده عملاً دوسرنوشت محتوم را درپیش رو خواهند داشت. یکی "عراقیزه" شدن وتبدیل عرصۀ نیرد سیاسی به جنگها تمام عیار داخلی، همانند آنچه پیش ازاین درلبنان رخ داد وامروز نیز درافغانستان درحال وقوع است. سرنوشت محتمل دیگری که ممکن است از پس پردۀ چنین شرایط دشواری بیرون آید، ظهور وبروز دیکتاتور جدیدی است که این بار همان مردم انقلابی سابق از وی برای استقرار آزادی وعدالت درکشورشان طلب حکومت می کنند وحاضر می شوند همان آزادی را که با تحمل مرارتهای جانکاه به کف آورده بودند به بهای امنیت ومعاش روزمره بفروشند.
آنچه می تواند جنبشهای رهایی بخش امروزی را بیمه کند، حضور دائم مردمان درکشورهای رهایی یافته از بند دیکتاتوری ومراقبۀ مداوم ونظارت فراگیر براعمال حاکمان واتخاذ کنشهای شهروندی مسؤولانه ومسؤولیت پذیری تک تک شهروندان دربرابر سرنوشت این جنبشهاست. همچنانکه توافق نیروهای کنشگر درعرصۀ سیاست برای دستیابی به یک توافق وبرنامۀ روشن ومشخص برای گذار به دموکراسی لازمۀ موفقیت این جنبشهاست. جنبشهای تونس ومصر ویمن ودر آینده ای نه چندان دور احتمالاً لیبی نشان خواهند داد، که فقدان استراتژی پسا دیکتاتوری ونیز عدم وجود آگاهی از حقوق شهروندی ورفتار شهروندی مسؤولانه تا چه اندازه می تواند برای مردم این کشورها وجنبشهای آزادیخواهانۀ آنها مضر ونابود کنندۀ فرصت تاریخی گذار بسوی دموکراسی وآزادی وحقوق بشر باشد. بدون وجود یک نقشۀ راه واضح ومشخص برای گذار به آزادی ودموکراسی، خطر بازتولید دیکتاتوری دراین کشورها ودیگر کشورهای ایستاده برآرمان رهایی، اجتناب ناپذیر خواهد بود.